Πέμπτη 31 Οκτωβρίου 2013

Τότε και τώρα Νο.3

Η διαρκής εξερεύνηση, περιπλάνηση και γνωριμία με την Πόλη με οδήγησε στην τρίτη απόπειρα παρουσίασης και σύγκρισης εικόνων του παρελθόντος με εκείνες των ημερών μας. Τούτη την φορά η επεξεργασία των φωτογραφιών, συνέπεσε και με τα βιαστικά εγκαίνια της νέας υποθαλλάσιας σύραγγας που θα συνδέει τις δύο ηπείρους. Όντως βαρυσήμαντο έργο αλλά όχι ικανό να καθησυχάσει τον προβληματισμό μου για το μέλλον της Πόλης που ήδη επιβαρύνεται από 25 εκατομμύρια κατοίκους και που σίγουρα οι γέφυρες και τα τούνελ δεν θα λύσουν το πρόβλημα της υπερκατοίκησης αλλά ίσως το εντείνουν. Καθώς τα μεγαλοπρεπή έργα υποδομής επικεντρώνονται κυρίως στην Πόλη, ο αριθμός των κατοίκων αυξάνεται ραγδαία, μαραζώνοντας την περιφέρεια και "μαντρώνοντας" ολοένα και περισσότερους ανθρώπους στις μεγαλουπόλεις.
Απαξιώντας για τις φανταχτερές φιέστες μα θέλοντας να αποτυπώσω τις πραγματικές αλλαγές στο "κορμί" της Πόλης, ξεκίνησα να τριγυρνώ και πάλι στους μαχαλάδες με την φωτογραφική μου μηχανή παραμάσχαλα. Η πόλη της καρδιάς μου κατάλαβε και πάλι τον σκοπό μου, άνοιξε απλώχερα την αγκαλιά της, προσφέροντας όλα όσα επιθυμούσα να δώ και βάλθηκε για ακόμη μια φορά να ξετυλίξει το παρελθόν μπροστά στα μάτια μου.
Τότε...ένας χαρακτηριστικός Φαναριώτικος δρόμος, με μαγαζιά, σπίτια και Πολίτικη γραφικότητα...
...εκεί που τώρα κυριαρχεί η άσφαλτος, τα αυτοκίνητα και η βιασύνη
Οι άνω φωτογραφίες απεικονίζουν το ίδιο τοπίο και είναι από την περιοχή του Φαναρίου, στο ύψος του Αγίου Νικολάου. Στα δεξιά της φωτογραφίας διακρίνεται η βόρεια πρόσοψη του ναού. Στις μέρες μας αναγνωρίζουμε το σημείο απλά ως την παραλιακή λεωφόρο του Κεράτιου, με μεγάλη κίνηση, άπειρα αυτοκίνητα και βαβούρα. Κάποτε όμως τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Στην καρδιά του πνευματικού Ελληνισμού, επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας, αρκούσε ένας απλός και ταπεινός δρόμος, με παραδοσιακές Φαναριώτικες κατοικίες. Τότε που όλα ακτινοβολούσαν μεγαλοπρέπεια από τον εσωτερικό κόσμο και όχι από το εξωτερικό, φανταχτερό περιτύλιγμα.
Στην φωτογραφία εκτός από τα κτίρια, βλέπουμε και έναν ιερέα να εισέρχεται σε κατάστημα, Πολίτες να διασχίζουν τον δρόμο αλλά και την διαφημιστική αφίσα της, τότε νεοσύστατης, εταιρίας Nestle να υπάρχει σε ένα από τα κτίρια. Ναί...επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας, στο Φανάρι απολάμβαναν ήδη προιόντα πολυεθνικών εταιριών!

Τότε...ο λιθόστρωτος δρόμος του Ντολάπ Ντερέ, με δέντρα, κάρα και άλογα και τον ναό της Ευαγγελίστριας στα αριστερά
Η εικόνα σήμερα. Εκεί που άλλοτε οι Ρωμίοι ήσαν σχεδόν μεταξύ τους, την θέση τους πήραν τα αυτοκίνητα
Έχει πάντα ενδιαφέρον να παρατηρώ τις ίδιες σκηνές καθώς μοιάζει σαν η εικόνα του παρελθόντος να φιλτράρεται μέσα από τον φωτογραφικό μου φακό και τα βασικά στοιχεία να παραμένουν εκεί σαν ραχοκοκκαλιά που επενδύεται με νέες λεπτομέριες, άλλες αρνητικές και άλλες κάπως θετικότερες.
Δρόμος στο Καρακιόι. Διακρίνεται ένας τροχονόμος, η επιγραφή: Αιβαζίδης, Καζαντσίογλου αλλά και οι τράπεζες λίγο πιο δεξιά
Η ραχοκοκκαλιά της φωτογραφίας παρέμεινε ίδια ως τις μέρες μας, τα δέντρα μεγάλωσαν και πλύθηναν, τα ελληνικά ονόματα δυστυχώς εξαλήφθηκαν
Το Γενί τζαμί του Εμινονού με φόντο έναν κύριο να περιεργάζεται ένα κρεβάτι. Κατεύθυνση αυτοκινήτων προς τα δεξιά
Το ράντζο έδωσε την θέση του σε στάση του τράμ και τα αυτοκίνητα αποφάσισαν να κινούνται προς τα αριστερά
Τις περισσότερες φορές δεν εκλαμβάνουμε την σχεδόν ημερήσια μεταβολή του τόπου όπου ζούμε μα ούτε και το κακό που τελικά προξενούμε στο όνομα της "ευημερίας", της "ανάπτυξης" και της "προόδου". Μην νομίζετε πως αυτού του είδους η αλλοίωση είναι μόνον Πολίτικο φαινόμενο. Εσείς αλήθεια παρατηρείτε τις αλλαγές που διατελούνται τριγύρω σας, στις περιοχές και τις πόλεις που ζείτε; Είμαι πεπεισμένος πως οι περισσότεροι άνθρωποι δεν το παρατηρούν συνειδητά.
Όσο περίεργο και ανεξήγητο είναι το γεγονός οτι με έλκει η ιστορία και η ιδιαιτερότητα της Πόλης του παρελθόντος, άλλο τόσο ανεξήγητη είναι η λήθη που ναρκώνει τους ανθρώπους και τους αποκόπτει από το αληθινό τους περιβάλλον. Στην παρακάτω φωτογραφία φαίνεται και πάλι ο μαντρότοιχος του Αγίου Νικολάου από την αντίθετη κατεύθυνση. Η είσοδος του ναού επί του δρόμου Τουφέκ Χανέ με τον ιερέα να την πλησιάζει. Ακολουθεί η είσοδος του Αγιάσματος του Αγίου Χαραλάμπους και μετά το παρθεναγωγείο της ενορίας. Στο κέντρο περίπου της φωτογραφίας βρίσκεται η οικία του Εμμανουήλ Υψηλάντη με την χαρακτηριστική Φαναριώτικη προεξοχή, που σήμερα είναι ένα παρατημένο κτίριο. Στο βάθος διαφαίνεται η πύλη της Αγιάς και το λευκό κτίριο που είναι αστυνομικό τμήμα.
Τα μόνο στοιχείο που παραμένει άθικτο είναι ο ναός. Ο δρόμος ανυψώθηκε καθώς στην Πόλη όταν κατασκευάζεται κάτι, γίνεται απάνω στο ήδη υπάρχον...
...η οικία του Υψηλάντη είναι ερείπιο, το αστυνομικό τμήμα κατέληξε τουριστική ταβέρνα και η περιοχή ασφαλτώθηκε
Το νοερό μου ταξίδι στον χρόνο με συντροφεύει σε κάθε Πολίτικη συνοικία και σε κάθε φωτογραφία νοιώθω να βγαίνω από το σώμα μου και μέσω μιας φανταστικής χρονογέφυρας, περπατώ στα ίδια σοκάκια μα όλα μοιάζουν τόσο διαφορετικά. Δεν υπάρχουν κτίρια από μπετόν, μόνο ξύλινα σπίτια και τα μονοπάτια έχουν αντικαταστήσει τους ασφαλτωμένους δρόμους. Αντί για πεζοδρόμια υπάρχει αχνοφυτρωμένη και άγρια πρασινάδα και κάπου εκεί...μόνον ένας μαντρότοιχος που μου μαρτυρά την τοποθεσία που βρίσκομαι και με συνδέει με το παρόν. Σαν ένας δεύτερος μίτος της Αριάδνης για να μην χαθώ για πάντα σε τούτο το ταξίδι στον χρόνο.
Η κατηφόρα έξω από τον μαντρότοιχο του Αγίου Αθανασίου
Ο μαντρότοιχος στέκει ακόμη εκεί. Τα υπόλοιπα ακολούθησαν τον δρόμο που επιτάσσει η "ανάπτυξη"
Ο κατηφορικός δρόμος που οδηγεί απευθείας στην είσοδο του ναού του Αγίου Αθανασίου Ταταούλων. Διακρίνονται δέντρα, μπουγάδες, ξυλόσπιτα και πετρώδεις χωματόδρομοι
Το ίδιο ακριβώς σημείο της κατηφόρας σήμερα
Ανέβηκα τον δρόμο προς τα επάνω και κάποια στιγμή γύρισα το κεφάλι μου για να θαυμάσω τον πρώτο τρούλο και τα κωδωνοστάσια που ανεγέρθηκαν στην Πόλη στην μεταβυζαντινή περίοδο. Όπως τότε, έτσι και τώρα έστεκαν στην θέση τους. Τα δύο πρώτα κτίρια επίσης από τότε εκεί, είχαν παραμορφωθεί και προσαρμοστεί στα δεδομένα των ημερών μας. Το σκηνικό πίσω από την εκκλησία πραγματικά αγνώριστο και αφάνταστα μακρινό.
Τότε...
...και τώρα! Τα σχόλια είναι περιττά
Στην εποχή μας τα περισσότερα πράγματα τείνουν να χάσουν την πραγματική σημασία τους και το ίδιο θα έλεγα συμβαίνει και με τις λέξεις. Και όταν φτάνουμε σε αυτή την κατάσταση, τότε τα πράγματα αρχίζουν να μπερδεύονται και η σύγχυση να κυριαρχεί. Εσείς δεν παρατηρείτε την σύγχυση τριγύρω σας; Ενώ βομβαρδίζεστε καθημερινά με λέξεις όπως ευημερία, πρόοδος, θετικό κλίμα και ανάπτυξη που διαρκώς φτάνει, εσείς τριγύρω σας παρατηρείτε το αντίθετο. Το ίδιο συμβαίνει και με εμένα, τριγυρνώντας στα Πολίτικα σοκάκια και ενώ γύρω μου οι περισσότεροι κραυγάζουν για "ανάπτυξη", "πρόοδο" και "ευημερία" εγώ βλέπω καταστροφή, ασέβεια και ανακολουθία.
Και αυτό το απόγευμα, σε τούτη την κατηφοριά των Ταταούλων, λίγο πριν δύσει ο ήλιος και ανάμεσα στο Τότε και στο Τώρα δεν μπορούσα να μην αναφωνήσω δυνατά: Γκρεμίστε τις πολυκατοικίες να φανεί επιτέλους το ηλιοβασίλεμα!

16 σχόλια:

  1. Γεια σου, Θοδωρή!
    Τι ωραία, η καινούρια σου ανάρτηση ανήκει στην αγαπημένη μου θεματολογία! Ήθελα νά ξερα πού βρίσκεις τις παλιές φωτογραφίες και τι έρευνα χρειάζεται για το τελικό αποτέλεσμα!; Το οποίο βέβαια δικαιώνει την υπομονή και την επιμονή σου και εμάς για την αναμονή.
    Όντως, χρειάζεται αρκετή παρατηρητικότητα για να βρεις τα κοινά σημεία. Οι αλλαγές στην πάροδο του χρόνου είναι σε ορισμένα σημεία μέχρι και ανατριχιαστικές. Τι να κάνουμε, πρόοδος είναι αυτή. Δυστυχώς δεν σταματάει...
    Να είσαι καλά, καλή συνέχεια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γειά σου Μαράκι και πολλές καλησπέρες.
      Σίγουρα η έρευνα για συλλογή υλικού και πληροφοριών είναι το βασικό σκέλος. Αλλά το "λεπτό" σημείο και το πιο σημαντικό είναι να φιλτράρω το υλικό και να καταλάβω αν είναι αξιοποιήσιμο για να αντιπαραθέσω εικόνα απο το σήμερα. Αυτό προυποθέτει εξ'αρχής άπειρο περπάτημα και περιπλάνηση. Πρέπει να έχω βρεθεί ήδη σε ένα από τα σημεία αυτά και βλέποντας την παλιά φωτογραφία, να ανασύρω από την μνήμη μου την ίδια εικόνα, να αναγνωρίσω το μέρος και έπειτα να ξαναβρεθώ εκεί για ακόμη μια φορά, να προσπαθήσω να βρώ την καταλληλότερη θέση τραβώντας δεκάδες φωτογραφίες, μετά να αρχίσω την επεξεργασία στο σπίτι κ.ο.κ.
      Το αποτέλεσμα με καλύπτει και πιστεύω αξίζει τον κόπο και αν μάλιστα οι φωτογραφίες είναι πανομοιότυπες, αυτό τότε είναι για 'μένα η καλύτερη ανταμοιβή. Μεράκι, πείσμα, αφοσίωση και αγάπη...τα υπόλοιπα έρχονται από μόνα τους.
      Θα με δείς από κοντά τον Γεναρη που θα έρθεις στην Πόλη, πως χειρίζομαι τούτη την θεματολογία και σίγουρα θα περιπλανηθείς και εσύ, τόσο στον χώρο όσο και στον χρόνο.
      Καλό απόγευμα και χαιρετισμούς στο Περιστέρι
      Θοδωρής

      Διαγραφή
    2. Ήμουν σίγουρη ότι απαιτούσε πολλή αφιέρωση...
      Ανυπομονώ για τον Ιανουάριο!!! Και το Περιστέρι σε χαιρετάει κι εγώ!

      Διαγραφή
  2. Τα πάντα ρεί, αν και γενικά τρέμω όταν οι Τούρκοι πραγματοποιούν αλλαγές.
    Θανάσης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Όντως τα πάντα ρεί.
      Επείδη πάντως επισκέπτομαι την Ελλάδα μόνο για λίγες μέρες τον χρόνο, τρέμω και για τις αλλαγές που παρατηρώ κάθε φορά που έρχομαι.
      Αν ζούσα στην Ελλάδα θα επιχειρούσα να ασχοληθώ με την ίδια θεματολογία και εκεί. Πιστεύω ότι η απογοήτευση θα ήταν μεγαλύτερη συγκρίνοντας φωτογραφίες της πόλης μου (Αθήνας) από τα τέλη του 19ου ή τις αρχές του 2ού αιώνα με την εικόνα του σήμερα.
      Ίσως κάποια στιγμή ασχοληθώ και με μια τέτοια παρουσίαση....Αθηναική.
      Πολλούς χαιρετισμούς Θανάση μου και να είσαι καλά.
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  3. Θοδωρή, προκαλεί εντύπωση και θλίψη το οδοιπορικό σου. Για λόγους ευνόητους. Πάντα σκέφτομαι αυτό που θίγεις. Δεν αλλάζει μόνο η Πόλη, αλλά έχει αλλάξει και η Αθήνα, όπως ίσως και άλλες αστικές περιοχές της Ελλάδας. Οι αλλαγές αυτές που τις αντιλαμβάνομαστε ως "πρόοδο", αποτελούν "γενοκτονία της μνήμης". Οι πόλεις έχουν την δική τους μνήμη και η "πρόοδος του εκσυγχρονισμού" και της "οικονομικής αξιοποίησης" εξοντώνει αυτή την μνήμη. Σε χώρες οπως η Ελλάδα και η Τουρκία όπου η αστική κουλτούρα δεν έχει ρίζες αιώνων έχει επικρατήσει αυτού του τύπου η "εξέλιξη" σε αντίθεση με τις χώρες της Ευρώπης που ο αστισμός έχει μακρά παράδοση. Βέβαια η μετάλλαξη της Πόλης και η μεταμόρφωση της με την εξόντωση της αστικής μνήμης μάς πονά περισσότερο διότι σε μεγάλο βαθμό αφανίζονται τα σημεία της δικής μας παρουσίας στην Πόλη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Θοδωρή ξέχασα να σχολιάσω τις παλιές φωτογραφίες που έχεις αναρτήσει. Με εντυπωσιάζουν πάρα πολύ και με κινήθηκε η περιέργεια που τις εντόπισες. Κυρίως αυτές του Αη Θανάση που είναι στην κοινότητα Ταταούλων.
    Γρηγόρης (anatoli)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γρηγόρη σε ευχαριστώ πολύ για τα μηνύματά σου. Τα είπες όλα τόσο απλά και περιεκτικά και δεν έχω να προσθέσω τίποτα γιατί να είπες όλα εσύ και συμφωνώ απόλυτα.
      Οι φωτογραφίες εντοπίζονται τυχαία δίχως κάποιο ιδιαίτερο ψάξιμο, εκτός από μερικές εξαιρέσεις βέβαια.
      Έχω ακόμα πολύ μεγάλο και αδημοσίευτο υλικό που διαρκώς το επεξεργάζομαι και το επιμελούμαι.
      Πληροφοριακά, οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες γύρω από τον Άγιο Αθανάσιο είναι τραβηγμένες από Ρωμιούς που επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας κατείχαν θέσεις ως επίσημοι φωτογράφοι της Υψηλής Πύλης.
      Τώρα μου έφερες και ένα κίνητρο μα και παράπονο στην επιφάνεια....Υπάρχουν αμέτρητες φωτογραφίες τους κρυμμένες στις βιβλιοθήκες του Ντολμάμπαχτσέ αλλά και στα αρχεία του Γιλντίζ. Ποιός άνθρωπος θα κατόρθωνε να αποκτήσει πρόσβαση εκεί μέσα και να αξιοποιήσει το υλικο αυτό; Αυτά είναι δύσκολα πράγματα και απαιτούν τρομερές διασυνδέσεις. Αχ βαχ...
      Καλό απόγευμα και σε ευχαριστώ και πάλι.
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  5. Θοδωρη αλλη μια αναρτησει που με εντυπωσιαζη και με γεμιζη με θαυμασμο για την δουλεια σου .Πολλες απο τις αποριες μου λυθηκαν με το πρωτο σχολιο και απαντηση σου προς την Μαρια .Εγω σου ευχομαι να εισαι γερος και δυνατος να περπατας στον ελευθερο χρονο τα στενα τις Πολης και να μας στελνης τετοιο ωραιο υλικο.Καλη συνεχεια.ΜΙΧΑΛΗΣ ΝΕΜΕΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Να είσαι καλά Μιχάλη και ευχαριστώ για όλα και κυρίως για τον χρόνο που μοιράζεστε και εσείς μαζί μου.
      Πολλούς χαιρετισμούς στην Νεμέα.
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  6. Μᾶς κατέπληξες πάλι, βρὲ μπαγάσα! Μὲ τὴν ἐπιμονή, τὴν ὑπομονή, μὰ πάνω ἀπ' ὅλα μὲ τὴν ἀγάπη σου γιὰ τὴν ΚΠολη ξανακέντησες μία ἀκόμη ἀνάρτηση! Εὔχομαι νὰ συνεχίσεις τὰ διαδικτυακά...κεντήματα. Ἤδη τὴν ζηλεύω τὴν προῖκα σου... :)

    Νῖκος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Όντως φίλε μου Νίκο έχουν μαζευτεί κάποσες "προίκες" όπως τις αποκάλεσες. Ανέφερες επιτυχώς και τα βασικά συστατικά όπως επιμονή, υπομονή και μεράκι.
      Να είμαστε όλοι καλά και να υπάρχει συνέχεια για πολύ ακόμα καιρό.
      Να είσαι καλά και σε ευχαριστώ πολύ για την επικοινωνία.
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  7. Θοδωρή φίλε μας καλημέρα και καλό κουράγιο
    οι φώτο είναι καταπληκτικές όπως πάντα...όπως
    η Πόλη έτσι και εσύ είσαι στην καρδιά μας.
    Ελπίζω σύντομα να βρεθούμε τώρα που η Μαριέτα
    είναι ελεύθερη από εργασία!!!!
    Φιλιά
    Παύλος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Παύλο καλησπέρα και ευχαριστώ.
      Καλώς να ορίσετε στην Πόλη όποτε το επιθυμείτε. Οι μαγικές και όμορφες στιγμές είναι δεδομένες. Πως θα μπορούσε άλλωστε να είναι διαφορετικά σε ένα τέτοιο μέρος;
      Να είστε καλά και οι δυό σας με πολλούς φιλικούς χαιρετισμούς.
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  8. Κι ενώ τα έχω δει όλα αυτά τα μαγευτικά...
    μέσα απ΄τα "μάτια" σου, όλα γίνονται 2 φορές μαγευτικά!!!

    Να ΄σαι καλά βρε Θοδωρή...
    γεμίζεις τις ώρες μου και τα μάτια μου

    Καλά σου βράδια
    Ε.-

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Ελένη και καλή βδομάδα.
      Είδες τελικά....κάποιες φορές προσπερνάμε κάτι παρατηρώντας το με απλό τρόπο ενώ θα μπορούσαμε να στέκουμε εκεί για πάρα πολύ. Είναι η Πόλη μια μαγεία και πάρα πολλές φορές κοκκαλώνω στην μέση του δρόμου για να παρατηρήσω κάτι που μόνο στην ματιά μου φαίνεται σπουδαίο. Φαντάζομαι οτι θα πέφτει πολύ κουτσομπολιό από τους περαστικούς που θα με βλέπουν να φωτογραφίζω το κενό ή απλές κατηφόρες και ανηφόρες.
      Να είσαι καλά και τα ξαναλέμε σύντομα.
      Χαιρετισμούς, Θοδωρής

      Διαγραφή